Wspomnienia pochodzą z książki wydanej z okazji 60-lecia Wydziału Elektroniki w roku 2011.
Zaproszony przez Dziekana Wydziału Elektroniki Pana Prof. dr. hab. inż. Mariana Wnuka do napisania paru zdań – wspomnień związanych z historią Naszego Wydziału, zdałem sobie sprawę, że w 2011 roku – roku jubileuszu 60-lecia WAT, mija 47 lat od chwili kiedy pełen entuzjazmu, a jednocześnie nie w pełni świadom tego co mnie spotka w dorosłym życiu, przyjechałem na Bemowo aby spróbować swych sił w trudnym konkursie o indeks podchorążego – studenta Wydziału Elektro-radiotechnicznego WAT. Miałem wówczas 17 lat, chciałem zostać inżynierem elektronikiem, a uczelnia w której zamierzałem studiować, dzięki bardzo wysokiej pozycji w świecie nauki i znanych już wówczas unikalnych osiągnięciach badawczych w obszarze technologii laserów, maszyn matematycznych czy radiolokacji, była dla tego celu miejscem znakomitym.
Minęły lata studiów, praktyki w Wyższej Oficerskiej Szkole Radiotechnicznej w Jeleniej Górze i w styczniu 1973 roku powrót do Akademii do kierowanej przez ówczesnego dziekana Wydziału płk. prof. dr. inż. Kazimierza Dzięciołowskiego, Katedry Urządzeń Mikrofalowych. Katedry ze znakomitym zespołem ludzi, ogarniętych pasją tworzenia, oddanych dydaktyce i badaniom naukowym. Do dziś pamiętam cotygodniowe seminaria i towarzyszące im burzliwe dyskusje i spory, w których każdy niezależnie od zajmowanego stanowiska, miał prawo do własnej opinii, byle wspartej wiedzą i racjonalnymi argumentami. To tu uczyliśmy się krytycznej analizy wyników badań naukowych, to tu istniało forum dla konfrontacji własnych koncepcji i uzyskanych wyników eksperymentów. W katedrze miałem okazję współpracować z m.in. płk. doc. dr. inż. Norbertem Andrzejewskim, płk. prof. dr. hab. inż. Bronisławem Stecem, płk. prof. dr. hab. inż. Władysławem Kołosowskim, płk. dr. inż. Wiesławem Gregorkiewiczem, i wieloma innymi wspaniałymi kolegami. Tu również zaczęła się moja profesjonalna przygoda z mikrofalami i systemami rozpoznania elektronicznego, jak również układami elektronicznymi, który to przedmiot wykładałem później przez wiele lat.
Zdjęcie
Najważniejsze jest kształcenie młodzieży – prof. B. Smólski podczas zajęć w komorze bezodbiciowej WEL
Jedną z decyzji sprzyjającej temu procesowi, była dokonana w latach 70-tych, po pozytywnych doświadczeniach z powołanym w 1968 roku Instytutem Systemów Telekomunikacyjnych, zmiana struktury organizacyjnej Wydziału z rozproszonej zakładowo – katedralnej, dostosowanej głównie do realizacji zadań dydaktycznych na instytutową, integrującą i tworzącą silne zespoły badawcze. W wyniku przeprowadzonych zmian powstały w ramach Wydziału poza wymienionym Instytutem Systemów Telekomunikacyjnych, Instytut Systemów Pomiarowych i Automatyki, Instytut Układów Mikrofalowych i Laserowych, Instytut Radiolokacji (wcześniej Instytut Rozpoznania i Przeciwdziałania Radioelektronicznego) oraz Instytut Elektroniki Kwantowej.
Poszczególnymi zespołami Wydziału kierowali wówczas znakomici specjaliści, wybitni naukowcy w większości absolwenci WAT, tacy jak m.in. Profesorowie: Wojciech Oszywa, Zbigniew Puzewicz, Jerzy Barzykowski, Tadeusz Kącki, Zbigniew Jankiewicz, Władysław Kołosowski, Arkadiusz Góral, Józef Kosacki i wielu, wielu innych.
Posiadana wiedza i potencjał intelektualny jakim dysponował Wydział spowodowały, iż zaczęło się pojawiać coraz więcej ofert współpracy i zamówień na prace ze strony przemysłu, jak i agend rządowych. Zespołom Wydziału powierza się w tym okresie koordynację programów badawczych, w realizacji których uczestniczą dziesiątki krajowych jednostek naukowo-badawczych i doświadczalno-rozwojowych. Opracowywane są kolejne generacje laserów. Rośnie ilość aplikacji technologii laserowych, m.in. w medycynie, metrologii, technice wojskowej i badaniach materiałowych. Krajowy przemysł radiolokacyjny współpracuje z zespołami Instytutu Radiolokacji i Instytutu Układów Mikrofalowych i Laserowych. Wdrażane są m.in. unikalne metody i algorytmy służące obróbce sygnałów radiolokacyjnych, ale również urządzenia rozpoznania i przeciwdziałania radioelektronicznego, symulatory radiolokacyjne. Prowadzone są prace nad nowymi, szerokopasmowymi systemami odbiorczymi na pasma mikrofalowe, ale również niezwykle potrzebne i użyteczne, bardzo precyzyjne urządzenia służące lokalizacji osób zasypanych w wyniku podziemnych katastrof górniczych.
Zespoły Instytutu Systemów Telekomunikacyjnych opracowują i wdrażają do wojsk nowe generacje urządzeń służących analizie emisji radiowych, transmisji danych, zarządzania środkami radiowymi a także opracowują pierwsze w kraju elektroniczne centrale wojskowe. Z kolei zespoły Instytutu Systemów Pomiarowych i Automatyki prowadzą prace związane z zaawansowanymi systemami metrologicznymi, diagnostyką techniczną czy też urządzeniami wspomagającymi pracę lekarzy ortopedów, jak i rehabilitację osób niepełnosprawnych. Rozwija się współpraca z wieloma ośrodkami i zespołami naukowymi w kraju i zagranicą. Poszczególne zespoły pełnią rolę liderów w wielu prestiżowych, wysoko – nakładowych, wieloletnich programach badawczych. Warto podkreślić, że jedynie część tych programów była finansowana i zamawiana przez wojsko, pozostałe to projekty cywilne zamawiane przez przemysł.
Pozwolę sobie w tym miejscu na pewną dygresję, warto bowiem jak sadzę zainteresować kolejne ekipy, współczesnych reformatorów wyższego szkolnictwa w Polsce, odpowiedzialnych za przyszłość polskich uniwersytetów a w tym szczególnie tzw. uniwersytetów badawczych, tym w jaki sposób w WAT a w szczególności w Wydziale Elektroniki tej uczelni, udało się stworzyć w krótkim czasie, w oparciu o własną kadrę naukową, atmosferę i warunki do tak intensywnego rozwoju naukowego, pozwalającego współzawodniczyć z najlepszymi na świecie i osiągnąć tak wiele wymiernych sukcesów w praktycznym wykorzystaniu wyników badań, nie zaniedbując w niczym obowiązków nauczycieli akademickich. Bez wątpienia to zasługa liderów poszczególnych zespołów badawczych ale i ówczesnego rektora WAT gen. dyw. prof. dr hab. inż. Sylwestra Kaliskiego, wybitnego uczonego, późniejszego ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki, jak i wielu znakomitych, oddanych swej pracy pracowników wydziału.
Zdjęcie
Uroczystość inauguracji roku akademickiego w WAT
Na początku 1982 roku, w rok po mojej habilitacji zostaję zaproszony przez Profesora Kazimierza Dzięciołowskiego do składu kierownictwa Wydziału, pełniąc funkcję prodziekana do spraw naukowych. Nowy etap doświadczeń, bliska współpraca z Profesorem, która z czasem przeradza się, pomimo różnicy wieku, w bardzo bliską przyjaźń. To również współpraca z ówczesnym prodziekanem do spraw kształcenia płk dr inż. Wiesławem Gregorkiewiczem, płk. mgr. Marianem Serbą – „wiecznym” zastępcą, mądrym, doświadczonym oficerem, z którym udało się nam, jak sądzę, przyzwoicie i z otwartą przyłbicą przejść przez meandry okresu lat 80-tych, płk mgr inż. Mieczysławem Ważbińskim zastępcą do spraw technicznych , płk Zygmuntem Mańkowskim zastępcą do spraw liniowych oraz niesłychanie barwną postacią Grażyny Umeckiej kierującej sekretariatem Wydziału.
W styczniu 1985 roku Profesor Kazimierz Dzięciołowski zostaje powołany na stanowisko prorektora- zastępcy komendanta WAT do spraw naukowych, a ja zostaję Jego następcą Komendantem- Dziekanem Wydziału Elektroniki WAT. Wiele zawdzięczam moim ówczesnym współpracownikom, w kierownictwie Wydziału , zarówno tym o których już wcześniej wspomniałem, jak i kolegom płk. prof. dr hab. inż. Piotrowi Gajewskiemu, płk dr inż. Stanisławowi Kozimorowi, płk mgr inż. Ryszardowi Jeżykowskiemu, oraz płk mgr inż. Grzegorzowi Sundmanowi, którzy w późniejszym okresie dołączyli do tego zespołu.
Zdjęcie
Płk prof. K. Dzięciołowski przekazuje obowiązki komendanta WEL płk dr hab. inż. B. Smólskiemu.
Przemawia zastępca komendanta WAT ds. szkolenia, płk prof. J. Stasierski.
Po odłączeniu z Wydziału Instytutu Elektroniki Kwantowej, co nastąpiło w 1980 roku i podzieleniu Instytutu Układów Mikrofalowych i Laserowych na Instytut Układów Elektronicznych i Instytut Optoelektroniki w strukturze Wydziału znalazło się 5 instytutów.
W wyniku przemian politycznych i ustrojowych jakie nastąpiły w naszym kraju na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych zmienia się znacznie otoczenie gospodarcze, znika z mapy Polski wielu dotychczasowych partnerów przemysłowych. Zmianie ulega system finansowania badań. W 1991 roku zostaje rozwiązany Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń a w jego miejsce powstaje, wzorowany na amerykańskiej agencji National Science Foundation, Komitet Badań Naukowych. Polska wchodzi w trwający przez wiele następnych lat, stan rozproszenia środków publicznych przeznaczonych na naukę, pod hasłem wolności badań i dominującej w systemie rozdzielnictwa środków pozycji przedstawicieli środowiska naukowego, systemu dobrego ale w odniesieniu głównie do sposobu finansowania badań podstawowych. Obniżeniu ulega efektywność finansowania tzw. badań stosowanych, dla wyników których coraz częściej brak odbiorców oraz zewnętrznego weryfikatora zasadności ich podejmowanych . Malejący poziom finansowania nauki ze środków publicznych i znikomy udział środków przeznaczanych na ten cel przez przemysł, pogłębia ten stan rzeczy.
Doświadczenie i wiedza kadry Wydziału pozwala skutecznie działać w nowych warunkach. Pojawiają się nowe projekty badawcze z zakresu radiolokacji i radiokomunikacji, wchodzące na polski rynek nowe generacje usług telekomunikacyjnych wymagają wsparcia ze strony nauki. Powstają nowe obszary badań m.in. w zakresie optoelektroniki i fotoniki. Prowadzone są prace z zakresu termowizji, akustoelektroniki mikrofalowej, mikrofalowych układów odbiorczych, nowych obszarów wykorzystania technik laserowych w medycynie i wiele innych. Pomyślnie rozwija się współpraca międzynarodowa.
W działalności dydaktycznej od 1976 roku Wydział prowadzi studia stacjonarne na jednolitych studiach magisterskich. Warto przypomnieć, iż do 1976 roku obok studiów magisterskich kształciliśmy naszych studentów zarówno na studiach inżynierskich jak i studiach magisterskich, do którego to systemu studiów dwu-stopniowych, powróciliśmy po 20-latach.
Zdjęcie
Komendant WAT gen. bryg. prof. B. Smólski ze swym zastępcą płk dr hab. inż. Z. Mierczykiem dokonują przeglądu pododdziałów WAT przed przysięga wojskową na pl. Piłsudskiego
Lata 80-te to również bardzo intensywny okres formalnego potwierdzania kwalifikacji naukowych kadry wydziału. Powstaje wiele prac doktorskich i habilitacyjnych przedstawianych głównie przez absolwentów WAT, którzy licznie zasilili kadrę Wydziału i Akademii w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych. Wielu spośród wówczas stających do kolokwium habilitacyjnego jest dziś tytularnymi profesorami pracującymi głównie na Wydziałach Elektroniki i Cybernetyki WAT, ale i w wielu ośrodkach poza Akademią.
W końcu 1992 roku otrzymuję, trudną do odrzucenia, propozycję przejścia do Ministerstwa Obrony Narodowej, do nowo tworzonej cywilnej części resortu, aby stworzyć tam Departament Rozwoju i Wdrożeń – następcę byłego Szefostwa Badań i Rozwoju Techniki Wojskowej – instytucję odpowiedzialną za badania naukowe i rozwój technologii służących całemu systemowi obronności państwa. W lutym 1993 roku rozpoczynam kolejny etap, tym razem jako Dyrektor Departamentu, pozostając cały czas w ścisłym kontakcie z Wydziałem, prowadząc jeszcze przez pewien okres czasu wykłady.
Przekazując obowiązki Komendanta – Dziekana Płk. dr. hab. inż. Markowi Amanowiczowi, nie przypuszczałem, iż po kolejnych dziesięciu latach, w 2003 roku dostąpię zaszczytu objęcia stanowiska Rektora Wojskowej Akademii Technicznej.
Zdjęcie
płk prof. B. Smólski – Dyrektor Departamentu Rozwoju i Wdrożeń MON
Bogusław Smólski